Liên quan vụ kẹo rau củ Kera đối với Quang Linh Vlog -  Hằng Du Mục, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội “Sản xuất hàng giả là thực phẩm và lừa dối khách hàng".

Ngoài ra, gần đây dư luận còn xôn xao về việc một số nghệ sĩ, người nổi tiếng quảng cáo sản phẩm không đúng sự thật, thổi phồng công dụng, gây hiểu lầm cho người tiêu dùng.

Vụ việc này đã dấy lên làn sóng chỉ trích mạnh mẽ từ công chúng và đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của nghệ sĩ trong việc quảng bá sản phẩm.​ Một số chuyên gia đề nghị nên “cấm sóng” những nghệ sĩ đó.

Mới đây, MXH lại xuất hiện tình trạng một số cơ sở kinh doanh bán lòng se điếu với số lượng lớn, thậm chí quảng cáo là “muốn bao nhiêu cũng có”.

Vậy vấn đề pháp lý về thực phẩm giả mạo, thực phẩm nhái, thực phẩm không rõ nguồn gốc thì bị chế tài từ pháp luật như thế nào?

Drama “lòng se điếu”

Những ngày qua, món lòng se điếu bỗng gây tranh cãi dữ dội trên MXH với nghi vấn được 'phù phép' từ lòng heo bình thường và ngâm hóa chất gây hại sức khỏe. Nhiều thực khách “khoái” ăn món này cũng không giấu được lo lắng.

Lòng se điếu.

Vì sao món lòng se điếu, vốn là món ăn khoái khẩu của nhiều người lại được quan tâm đặc biệt trong thời điểm này?

Theo dân gian, lòng se điếu hay còn gọi là phèo 2 da, là một loại lòng đặc biệt của con heo, không giống như các loại lòng thông thường. Loại lòng này chỉ có ở những con heo cái sống lâu năm và gầy yếu. Khi đó lớp lòng bên trong sẽ có hình dạng giống như những chiếc ống se điếu mà người ta hay dùng để hút thuốc lào.

Drama này nổ ra bắt đầu từ một số tài khoản MXH chia sẻ thông tin về món ăn lòng se điếu này với nghi vấn: “Món ăn hiếm có như vậy vì sao lại được bán tràn lan trên thị trường, với nguồn hàng dồi dào mỗi ngày?”.

Một ý kiến được MXH chia sẻ ào ạt, được cho là từ 1 tài khoản có kinh nghiệm làm lò heo lâu năm, với nội dung "Gia đình tui từng có cơm ăn hơn 30 năm cũng nhờ mấy cái lò heo, lò mỗi ngày làm từ 1.000 - 2.000 con heo.

Nói về phèo 2 da thì hồi xưa, khoảng 20 năm trước, khi heo miền Trung còn nuôi theo kiểu chăn thả, heo ăn đất sỏi, bộ ruột của con heo đột biến dầy lên để thích nghi nên có nhiều phèo 2 da, nói là nhiều, nhưng ước tính tại lò thời điểm đó thì 1.000 con chỉ có vài 3 con là có, mỗi con ước lượng 1 ký.

Còn hiện tại, hầu hết heo nuôi theo hình thức trại tập trung, cả chục ngàn con may ra có 1 con có một đoạn phèo 2 da. Mà với cái số lượng hiếm hoi như vậy, chủ lò còn chưa kịp nhìn thấy chứ nói gì có bán ra thị trường...".

Bài đăng nhanh chóng thu hút sự chú ý của hàng trăm ngàn người, châm ngòi cho một cuộc tranh luận lớn trên mạng. Trong khi một số người vẫn tin vào độ hiếm có thật của món ăn, phần đông bắt đầu đặt câu hỏi: “Nếu hiếm đến vậy, vì sao có thể thấy lòng se điếu được rao bán khắp nơi, thậm chí còn dùng để quay clip, tạo content hàng ngày?”.

Tâm điểm kế tiếp trong "drama lòng se điếu" là một đoạn video được đăng tải từ tháng 12/2024 bởi chủ kênh "Thế Lòng Xe Điếu", chủ chuỗi quán ăn có cơ sở tại Hà Nội và TP.HCM. Trong clip, các nhân viên của quán tiến hành đo một bộ lòng dài đến 40 mét, được cho là lấy từ một con heo nái nặng gần 200kg.

Đoạn video vốn mang mục đích quảng bá, lại bất ngờ bị cộng đồng mạng "đào lại" đúng thời điểm nhạy cảm. Nhiều ý kiến đưa nghi vấn: Nếu lòng se điếu thực sự hiếm đến mức như trúng số, làm sao có thể có được một bộ lòng dài đến thế? Thậm chí, nhiều người đặt giả thuyết rằng đó có thể không phải lòng heo, mà là nội tạng từ loài khác, hoặc hàng đông lạnh nhập khẩu từ Trung Quốc, đã qua xử lý công nghiệp để tạo hình và đánh lừa cư dân mạng.

Giữa tâm điểm tranh cãi, 1 đầu bếp nổi tiếng, vị này là 1 trong những gương mặt quen thuộc trong giới ẩm thực Việt bất ngờ lên tiếng. Không chỉ nghi ngờ tính xác thực của món lòng đang bán tràn lan, anh còn khẳng định nhiều sản phẩm hiện nay có khả năng là lòng thường được tạo hình từ heo bệnh hoặc dùng hóa chất.

Để bảo vệ quan điểm, vị đầu bếp này tuyên bố sẽ treo thưởng 1 tỷ đồng tiền mặt cho bất kỳ ai có thể chứng minh được lòng se điếu là thật, với 4 điều kiện bao gồm:

- Cung cấp giấy tờ pháp lý và chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm của lò mổ;

- Quay lại toàn bộ quá trình mổ và lấy lòng không qua cắt ghép;

- Có xác nhận số lượng từ chủ lò;

- Đồng ý cho theo dõi kiểm chứng liên tục trong vòng 1 tháng.

Tuyên bố này ngay lập tức gây chấn động và khiến dư luận thêm phần tò mò về sự thật phía sau món ăn đang gây sốt. Nhiều người bắt đầu nhìn nhận sự việc với ánh mắt nghiêm túc hơn không chỉ là câu chuyện "thật – giả" của một món ăn, mà còn là lời cảnh báo về an toàn thực phẩm trong thời đại ngày nay.

Cùng thời điểm đó, 1 Tiến sĩ tại 1 trường ĐH ở tỉnh Thái Nguyên lên tiếng, xác nhận rằng lòng se điếu có tồn tại ở heo cái già, nhưng xác suất cực thấp. Theo bà, phải mổ hàng trăm, thậm chí hàng nghìn con mới có thể tìm được 1 đoạn lòng đúng chuẩn.

Đồng thời bà cảnh báo việc sử dụng hóa chất để tạo hình lòng có thể gây hại sức khỏe người dùng. Một số người trong ngành thực phẩm cũng nhận định nhiều khả năng lòng se điếu hiện nay là hàng công nghiệp đông lạnh, thậm chí nhập khẩu từ nước ngoài, rồi được tẩm ướp, xử lý lại để tạo hiệu ứng "của hiếm".

Nhiều thực khách chia sẻ sau khi ăn thử lòng se điếu ở một số nơi, họ thấy món ăn có vị giòn lạ, nhưng gần như không có mùi vị đặc trưng, không hôi, không béo như lòng heo tươi. Những điểm khác biệt này càng khiến nghi vấn gia tăng.

Trước áp lực dư luận, ngày 8/5, Đoàn kiểm tra liên ngành đã kiểm tra đột xuất cơ sở Lòng Chát Quán gắn liền với video 40m lòng. Tại buổi làm việc, chủ quán thừa nhận có phóng đại về độ dài đoạn lòng trong video do "ước lượng sai bước chân", và gửi lời xin lỗi đến cộng đồng mạng. Anh cũng khẳng định không phải ngày nào quán cũng có món lòng se điếu. Việc bán món này phụ thuộc vào nguồn hàng buổi sáng nếu có thì báo khách, không thì thôi.

Hiện tại, câu chuyện về lòng se điếu vẫn chưa có hồi kết. Sự quan tâm từ dư luận vẫn đang tăng lên từng ngày, trong khi thông tin từ 2 phía thật – giả vẫn chưa được kiểm chứng rõ ràng.

Trong thông báo trên MXH sáng 12/5, Lòng Chát Quán khẳng định "Chỉ bán các món được chế biến từ nguyên liệu tươi trong ngày, không sử dụng hàng đông lạnh hay hàng nhập từ Trung Quốc".

Đại diện quán khẳng định: "Chúng tôi hoàn toàn không sử dụng bất kỳ chất tạo màu hay tạo mùi nào. Món lòng xe điếu vốn rất hiếm, nhưng do đăng lại nhiều video cũ, dễ khiến khách hiểu lầm. Chúng tôi xin rút kinh nghiệm và luôn trân trọng những góp ý từ khách hàng".

Đại diện quán cho biết sau khi mở lại chỉ phục vụ trực tiếp tại các chi nhánh, tạm ngừng hình thức bán mang về để "đảm bảo chất lượng món ăn".

Chỉ 2 ngày sau khi thông báo hoạt động trở lại, một cơ sở thuộc chuỗi Lòng Chát tại TP.HCM tiếp tục gặp trục trặc, phải tạm ngừng bán hàng do phản ứng tiêu cực từ cộng đồng mạng.

Hôm 14/5, nhiều đoạn clip lan truyền trên MXH ghi lại khung cảnh tại quán Lòng Chát trên đường Hồng Lạc (quận Tân Bình, TP.HCM). Đáng chú ý, một tấm băng rôn lớn được treo ngay phía trước cổng với nội dung thông báo quán đang tạm dừng hoạt động do “tiếp nhận nhiều thông tin sai lệch, bị quấy rối và lượng khách sụt giảm”. Quán cho biết sẽ ngưng phục vụ cho đến khi có kết luận chính thức từ cơ quan chức năng.

Pháp lý về “lòng se điếu”

Qua dramma “Lòng se điếu” bùng nổ, ông Trần Quang Chiến (61 tuổi ngụ Đồng Nai) hỏi:

“Liệu những hình ảnh quảng cáo về lòng se điếu “mua bao nhiêu cũng có” có phải lòng se điếu thật, hay chỉ là hàng giả, hàng nhái, được chế biến từ nguyên liệu không rõ nguồn gốc, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe?

Bởi lòng se điếu là bộ phận nội tạng đặc biệt của heo, từ lâu đã được xem là món ăn "hiếm có khó tìm", thường được giới sành ăn săn lùng và sẵn sàng chi số tiền lớn để thưởng thức.

Xin hỏi, nếu các quán ăn, nhà hàng cố tình sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, đặc biệt là hàng giả mạo có thể gây nguy hại đến sức khỏe của thực khách thì phải chịu chế tài gì từ pháp luật?”.

Căn cứ Khoản 2 Điều 3, điểm b Khoản 1 và điểm a Khoản 7 Điều 4 Nghị định 115/2018/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 38/2021/NĐ-CP và Nghị định 124/2021/NĐ-CP), trường hợp tổ chức sản xuất, chế biến, cung cấp thực phẩm mà sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc, xuất xứ sẽ bị phạt tiền từ 1 đến 2 lần giá trị sản phẩm vi phạm (nếu cá nhân vi phạm thì mức phạt là từ 0,5 đến 1 lần giá trị sản phẩm vi phạm) và buộc tiêu hủy nguyên liệu, thực phẩm vi phạm.

Do đó, trường hợp cá nhân, tổ chức nhập hàng lòng se điếu không rõ xuất xứ (mà không biết đó là hàng kém chất lượng), cứ tin tưởng đó là hàng thật thì sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định nêu trên.

Trường hợp cá nhân, tổ chức biết rõ hàng se điếu đó là giả (có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe của thực khách) nhưng vẫn nhập hàng về bán để kiếm lợi nhuận thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về “Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm” theo Điều 193 BLHS hiện hành.

Theo đó, khung hình phạt thấp nhất của tội này đối với cá nhân là phạt tù từ 2 năm đến 5 năm; khung hình phạt cao nhất là phạt tù từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.

Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Trường hợp pháp nhân thương mại phạm tội thì bị phạt tiền từ 1 tỷ đồng đến 18 tỷ đồng; có thể bị đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm, đình chỉ hoạt động vĩnh viễn.

Ngoài ra, pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 300 triệu đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 1 năm đến 3 năm.

Như vậy, đối với việc bán lòng se điếu “điểu” mà biết rõ lòng se điếu đó là giả nhưng vẫn nhập hàng về bán để kiếm lợi nhuận thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về “Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm” mức hình phạt cao nhất lên tới 20 năm hoặc tù chung thân.