Đối tượng huỷ hoại bảo vật quốc gia.

Ngai vàng triều Nguyễn bị phá hoại

Cụ thể, hôm trưa 24/5/2025, Hồ Văn Phương Tâm (42 tuổi, ngụ phường Hương Long, quận Phú Xuân, TP Huế) mặc quần jeans, áo đen, mua vé vào tham quan Đại Nội Huế.

Tại điện Thái Hòa, người này như nhiều du khách di chuyển theo hướng dẫn của bảo vệ.

Khoảng 11h55 cùng ngày, thấy người này có dấu hiệu bất thường, nhân viên bảo vệ mời đi ra phía hậu điện. Nhưng người này đã quay lại, leo qua hàng rào gỗ, lẻn vào khu vực trưng bày ngai vàng triều Nguyễn dưới bửu tán.

Ông Long, một trong hai bảo vệ điện Thái Hòa lúc đó cho biết, đã can ngăn nhưng không kịp. Đối tượng tỏ thái độ hung hãn với đôi mắt vằn đỏ. Anh ta ngồi xếp hai chân lên ngai vàng, la hét, chửi rủa, rồi làm gãy phần tựa phía trước tay bên trái.

Sau đó người này cởi áo, cầm những mảnh gỗ từ ngai vàng la hét, thách thức nhân viên bảo vệ.

Khoảng 12h10, thấy đối tượng này đi xa khỏi khu vực trưng bày các hiện vật, một bảo vệ đã xông vào khống chế, rồi các bảo vệ khác vào hỗ trợ.

Ông Trần Đình Thân, Trưởng phòng Bảo vệ Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho rằng các bảo vệ đã phản ứng không kịp khi đối tượng nhảy lên ngai vàng múa may. Từ lúc đối tượng đập phá đến lúc bị khống chế khoảng 15 phút.

Ông Thân nói, để xử lý đối tượng này, bảo vệ phải mời các du khách ra khỏi điện Thái Hòa và đóng cửa để dẫn dụ anh ta rời khỏi khu vực gần ngai vàng. Ông Thân cho hay, khu vực quanh ngai vàng có nhiều hiện vật nên phải thận trọng khi tiếp cận.

Công an phường Hương Long cho biết, năm 1990 Hồ Văn Phương Tâm theo gia đình sinh sống tại TP.HCM. Giữa tháng 5/2025, Tâm về Huế, xin đến sống tại nhà người thân ở kiệt 28, đường Nguyễn Phúc Nguyên, phường Hương Long nhưng bị đuổi đi nên sống lang thang.

Trước đó, đối tượng này từng bị tòa án ra quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc vì sử dụng ma tuý.

Tại thời điểm bị công an tạm giữ, đối tượng này có biểu hiện loạn thần, la hét, nói nhảm không thể trả lời các câu hỏi.

Qua test nhanh ma tuý, đối tượng có phản ứng âm tính. Cơ quan CSĐT Công an TP Huế đang trưng cầu giám định tâm thần với anh ta, đồng thời phối hợp cùng VKSND quận Phú Xuân làm rõ vai trò, trách nhiệm của các bên liên quan.

Để phục vụ khách tham quan, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đã đưa bản sao của ngai vàng ra trưng bày tạm thời.

Với ngai vàng triều Nguyễn độc bản bị hư hại, Bảo tàng cổ vật cung đình Huế đã cất giữ vào kho, sẽ mời các chuyên gia, nghệ nhân để cùng đánh giá và lập phương án tu sửa phù hợp.

Ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao TP Huế cho biết, ngai vàng triều Nguyễn đặt ở điện Thái Hòa là bảo vật quốc gia, độc bản. Gần 10 năm trước, ngai vàng được công nhận là bảo vật quốc gia, là hiện vật có giá trị lịch sử, văn hóa quan trọng.

Ngai vàng triều Nguyễn được chế tác dưới thời vua Gia Long và sử dụng liên tục trong suốt 13 đời vua triều Nguyễn, kéo dài 143 năm. Ngai được làm bằng gỗ, sơn son thếp vàng, chạm long tinh xảo.

Đến năm 1923, triều đình cho làm thêm bửu tán bằng gỗ thếp vàng lộng lẫy để che phía trên ngai, chuẩn bị cho lễ Tứ tuần đại khánh của vua Khải Định. Năm 2015, hiện vật này được công nhận là bảo vật quốc gia.

Nhiều người đặt câu hỏi:

Người bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn bị tội gì?

Vụ việc đang gây chấn động dư luận, hiện Công an TP.Huế đang tạm giữ hình sự đối với ông Hồ Văn Phương Tâm để điều tra, làm rõ về hành vi cố ý làm hư hỏng bảo vật quốc gia.

Liên quan đến vụ việc này, theo Hiến Pháp, BLTTHS hiện hành thì không ai được xem là có tội và phải chịu hình phạt cho đến khi có một bản án có hiệu lực pháp luật.

Tuy nhiên, dựa vào thông tin, dữ liệu từ báo chí, có thể biết được khung hình phạt mà Hồ Văn Phương Tâm phải đối diện.

Qua đánh giá hành vi bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn có tính chất nghiêm trọng, bởi tài sản bị hủy hoại là bảo vật quốc gia, có giá trị rất lớn về mặt văn hóa và lịch sử.

Luật Di sản văn hóa quy định rõ, bảo vật quốc gia là di vật, cổ vật được lưu truyền lại có giá trị đặc biệt quý hiếm, tiêu biểu của đất nước về lịch sử, văn hóa, khoa học.

Luật này cũng quy định 5 nhóm hành vi bị nghiêm cấm, trong đó có hủy hoại hoặc gây nguy cơ hủy hoại di sản văn hóa (bao gồm bảo vật quốc gia).

Đối với vụ việc xảy ra tại khu vực điện Thái Hòa, Đại Nội Huế, tài sản bị hủy hoại được xác định cụ thể là ngai vàng triều Nguyễn. Do đó, hành vi này có dấu hiệu phạm tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản, quy định tại điều 178 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Theo đó, người nào hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản là bảo vật quốc gia thì bị phạt tù từ 2 - 7 năm. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 - 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm.

Ngoài trách nhiệm hình sự, người thực hiện hành vi phá hỏng ngai vàng triều Nguyễn còn có thể phải chịu trách nhiệm bồi thường dân sự.

Tại Điều 584 BLDS năm 2015 quy định, người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.

Như vậy, các khoản thiệt hại từ việc ngai vàng triều Nguyễn bị gãy có thể tính đến như: chi phí phục hồi, tu sửa bảo vật; chi phí liên quan đến việc trưng bày tạm thời, bảo quản khẩn cấp…

Bị tâm thần có phải chịu trách nhiệm?

Một tình huống khác, đó là ông Hồ Văn Phương Tâm, người bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn, có biểu hiện tâm thần, nói nhảm, không thể trả lời các câu hỏi của điều tra viên…

Câu hỏi đặt ra là nếu xác định bị tâm thần, liệu ông này có bị xử lý về hành vi gây ra?

Việc xác định năng lực (bao gồm cả trách nhiệm hình sự và hành vi dân sự) rất quan trọng, là cơ sở để quy kết trách nhiệm đối với người thực hiện hành vi vi phạm.

Tại Điều 21 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.

Điều 586 BLDS năm 2015 cũng quy định, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi gây thiệt hại mà có người giám hộ thì người giám hộ được dùng tài sản của người được giám hộ để bồi thường.

Nếu người được giám hộ không có tài sản hoặc không đủ tài sản để bồi thường thì người giám hộ phải bồi thường bằng tài sản của mình.

Nếu người giám hộ chứng minh được mình không có lỗi trong việc giám hộ thì không phải lấy tài sản của mình để bồi thường.

Như vậy, để có căn cứ xử lý đối với người đã bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn, ngoài việc chứng minh hành vi đã gây ra, cơ quan chức năng còn phải xác định trạng thái tâm thần của anh ta (nếu có biểu hiện bất thường), có thể trưng cầu giám định pháp y tâm thần.

Nếu người đó mắc bệnh tâm thần hay một bệnh nào khác theo quy định tại Điều 21 BLDS 2015 thì không phải chịu trách nhiệm hình sự nhưng vẫn phải chịu trách nhiệm dân sự về hành động của mình đã gây thiệt hại.

Xử lý trách nhiệm tổ chức, cá nhân để xảy ra vụ đập gãy ngai vàng

Mới đây, Văn phòng Chính phủ ngày 25/5 truyền đạt chỉ đạo của Phó thủ tướng Mai Văn Chính, yêu cầu kiểm điểm và xử lý trách nhiệm cá nhân, tổ chức để xảy ra vụ đập gãy bảo vật quốc gia ngai vàng triều Nguyễn.

Văn phòng Chính phủ yêu cầu kết quả xử lý trách nhiệm tổ chức, cá nhân liên quan cần báo cáo Thủ tướng trước ngày 1/6.

Theo đó, TP Huế được giao sớm kiểm tra, đánh giá tình trạng kỹ thuật của bảo vật quốc gia, từ đó đề xuất giải pháp bảo quản, phục hồi. Địa phương rà soát tổng thể, tăng cường quản lý, bảo vệ an ninh, an toàn di tích cố đô Huế và di vật, bảo vật quốc gia ở đây.

Phó thủ tướng yêu cầu các địa phương cùng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch xây dựng phương án phòng ngừa, không để xảy ra trường hợp tương tự.

Cũng liên quan vụ việc này, nhiều người đặt câu hỏi:

Người chịu trách nhiệm quản lý ngai vàng mà để bị hư hỏng thì bị xử lý như thế nào?

Cũng giống người bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn, theo Hiến Pháp, BLTTHS hiện hành thì không ai được xem là có tội và phải chịu hình phạt cho đến khi có một bản án có hiệu lực pháp luật.

Tuy nhiên, dựa vào thông tin, dữ liệu từ báo chí, có thể biết được khung hình phạt mà người được giao quản lý bảo vật quốc gia phải đối diện.

Nếu người được giao có trách nhiệm quản lý mà không thực hiện đúng hoặc không đầy đủ trách nhiệm bảo vệ (như không đảm bảo an ninh, lỏng lẻo trong quản lý, không tuân thủ quy trình bảo vệ di sản…) dẫn đến việc bảo vật bị phá hoại, làm hư hại bảo vật quốc gia thì có thể bị xử lý hình sự tại Điều 360 BLHS hiện hành về “Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.

Theo đó, người thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng sẽ bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm, hoặc tù từ 6 tháng đến 5 năm nếu xác định có lỗi rõ ràng trong trách nhiệm.

Tuy nhiên, nếu người được giao quản lý đã thực hiện đầy đủ nhiệm vụ quản lý như có bảo vệ trực 24/24; có camera, rào chắn; đã cảnh báo, kiểm soát khách ra vào, cho người xử lý sự cố kịp thời… thì không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Như vậy nếu qua giám định, người huỷ hoại ngai vàng triều Nguyễn không bị tâm thần thì sẽ nhận mức án lên tới 7 năm tù. Còn người giao quản lý bảo vật quốc gia nếu thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng thì nhận mức án lên tới 5 năm tù, đồng thời chịu trách nhiệm dân sự nếu có thiệt hại.

Tuy nhiên, để có kết luận chính xác đối với những người liên quan trên, chúng ta còn phải chờ kết luận điều tra. Bởi quá trình này còn phụ thuộc vào các tài liệu chứng cứ, lời khai của người vi phạm và những người liên quan. Bên cạnh đó, còn phụ thuộc vào các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của người vi phạm.