Sau đây là 10 câu hỏi của người kinh doanh hỏi:

1 - Tôi làm dịch vụ cho thuê giàn giáo. Phí thuê 150.000đ, phí cọc là 800.000đ chuyển vào tài khoản. Khi khách trả giàn giáo thì tôi trả lại cọc cho khách. Vậy số tiền cọc đó có tính vào doanh thu và có bị tính thuế không và phải giải trình như thế nào?

Bà Trần Lê Trang , Tổng giám đốc Công ty Hà An:

Khoản tiền đặt cọc không phải là doanh thu, vì vậy bạn không bị cộng vào doanh thu tính thuế, bạn sẽ tiến hành giải trình bằng các cách như sau:

Nếu thu nhập từ kinh doanh của bạn dưới 100 triệu đồng mỗi năm, bạn là cá nhân kinh doanh thuộc diện chưa phải mở hộ kinh doanh thì bạn cần có sao kê tài khoản để chứng minh khi được hỏi, kiểm tra.

Nếu bạn có thu nhập từ kinh doanh đến mức mở hộ kinh doanh (trên 200 triệu đồng mỗi năm) hoặc công ty, hồ sơ giải trình gồm sao kê ngân hàng/phiếu thu của hộ kinh doanh hoặc công ty, hợp đồng ký hoặc biên bản, giấy ký tay về thỏa thuận cọc.

2 - Các đơn vị kinh doanh dịch vụ trông giữ xe ở đường phố có phải xuất hóa đơn không?

Bà Trần Lê Trang:

Nếu đơn vị kinh doanh là công ty thì phải xuất hóa đơn và tích hợp từ máy tính tiền.

Nếu là hộ kinh doanh kê khai, từ tháng 7, hộ tiến hành xuất hóa đơn điện tử tích hợp từ máy tính tiền.

Cũng thời gian trên, hộ kinh doanh có mức doanh thu dưới 1 tỷ đồng một năm, vẫn lựa chọn hình thức hộ khoán, hộ nộp thuế theo hình thức khoán, chưa phải xuất hóa đơn.

Từ năm 2026, khi xóa bỏ hình thức hộ kinh doanh khoán, tất cả hộ kinh doanh đều thuộc hình thức kê khai, phải xuất hóa đơn.

3 - Hộ kinh doanh mua nông sản qua thương lái (không phải mua trực tiếp từ nông dân) thì sẽ hạch toán hoá đơn chứng từ đầu vào như nào?

Bà Trần Lê Trang :

Theo Thông tư số 88/2021 của Bộ Tài chính về chứng từ kế toán, bạn sử dụng các mẫu chứng từ gồm phiếu chi 02-TT, Giấy báo nợ, phiếu nhập kho mẫu 03-VT.

Mẫu sổ sử dụng để theo dõi đầu vào căn cứ vào mục đích mua hàng của hộ kinh doanh (thương mại hoặc sản xuất). Trường hợp mua nông sản để bán lại, mẫu sổ sử dụng là sổ chi tiết vật liệu dụng cụ, sản phẩm, hàng hóa mẫu S2-HKD, sổ quỹ tiền mặt mẫu S6-HKD và sổ tiền gửi ngân hàng mẫu S7-HKD (tùy thuộc phương thức thanh toán).

Trường hợp mua nông sản để sản xuất, mẫu sổ sử dụng là sổ chi phí sản xuất kinh doanh mẫu S3-HKD, sổ quỹ tiền mặt và tiền gửi ngân hàng như trên.

4 - Tôi mới đăng ký hộ kinh doanh cho thuê nhà trọ với doanh thu khoảng 15 triệu đồng/tháng. Đồng thời trước đây tôi có phát sinh thêm cho thuê nhà và mặt bằng khoảng 840 triệu đồng/năm có kê khai và nộp thuế cá nhân cho thuê tài sản (10%) theo từng lần phát sinh. Vậy tôi kê khai và nộp thuế riêng biệt phần cá nhân cho thuê tài sản và hộ kinh doanh được không?

Bà Trần Lê Trang , Tổng giám đốc Công ty TNHH Tư vấn Hà An:

Phần doanh thu cho thuê nhà và mặt bằng 840 triệu đồng mỗi năm bạn đã kê khai và nộp thuế cho thuê tài sản 10% cho từng lần trước đây rồi. Do đó, bạn không phải tiến hành kê khai lại nữa.

Sau khi hộ kinh doanh mới đi vào hoạt động, bạn kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế, không tách riêng phần cho thuê tài sản.

5 - Gia đình tôi đã đăng ký hộ kinh doanh chuyên về nón lá. Đây là ngành nghề thủ công mỹ nghệ đang rất khó trong quá trình ghi nhận nguồn vào, bởi hầu hết nhà tôi thu mua của những gia đình, cá nhân trong làng, xã. Vậy tôi phải giải quyết hoá đơn đầu vào như thế nào?

Bà Trần Lê Trang:

Theo quy định tại điểm 2, Điều 79, Nghị định 01/2021 về đăng ký doanh nghiệp, các trường hợp không phải đăng ký Hộ kinh doanh gồm:

Hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối và những người bán hàng rong, quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, kinh doanh thời vụ, làm dịch vụ có thu nhập thấp không phải đăng ký hộ kinh doanh, trừ trường hợp kinh doanh các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quy định mức thu nhập thấp áp dụng trên phạm vi địa phương.

Nếu bạn thu mua nón lá của các cá nhân trực tiếp sản xuất trong làng xóm (thuộc đối tượng không phải đăng ký hộ kinh doanh), đầu vào của bạn được phép lập bảng kê thu mua mẫu 01/TNDN: Bảng kê mua hàng không có hóa đơn. Mẫu trên theo Thông tư 78/2014/TT-BTC và được thay thế bằng Mẫu số 01/TNDN (Thông tư 133/2016/TT-BTC), áp dụng khi mua hàng hóa, dịch vụ từ cá nhân không kinh doanh, hoặc từ cá nhân, hộ kinh doanh không xuất hóa đơn.

6 - Trường hợp hộ kinh doanh học thêm dạy thêm, nếu chuyển qua Hộ kinh doanh kê khai thì xuất hóa đơn theo từng học sinh hay có thể xuất theo lớp và kèm danh sách được không?

Bà Trần Lê Trang:

Theo quy định tại Nghị định 70 năm 2025, thời điểm xuất hóa đơn đối với hoạt động dạy thêm là thời điểm hoàn thành việc dạy thêm. Trong trường hợp thu tiền trước khi dạy thêm, thời điểm lập hóa đơn là thời điểm thu tiền.

Hoạt động dạy, học thêm phải xuất hóa đơn theo từng học sinh, không được xuất theo lớp và kèm danh sách. Thông tin người học thêm trên hóa đơn phải có tên và địa chỉ.

7 - Tôi thành lập hộ kinh doanh vào cuối năm 2024, lập hộ kinh doanh MST 001

Sau đó có thông báo sẽ kê khai và nộp thuế theo số đuôi 888. Tuy nhiên theo quy định mới thì chủ hộ kinh doanh cần đóng BHXH. Khi đi làm thủ tục để đóng BHXH thì tôi không thể đóng được do bên BHXH báo 888 là CÁ NHÂN kinh doanh chứ không phải HKD. Tôi cần đóng mã 888 lại và nộp theo MST 001.

Hiện tại HKD của tôi có nhân viên, em muốn nộp BHXH cho nhân viên thì tôi cần làm thế nào. Hiện tôi đang kê khai và nộp thuế trên MST 888.

Bà Trần Lê Trang:

Bạn cần đóng mã số thuế 888 lại, nộp và kê khai theo mã số thuế 001, thực hiện kê khai và đóng bảo hiểm xã hội như hướng dẫn của đơn vị bảo hiểm xã hội.

8 - Hộ kinh doanh buôn bán áo quần ở chợ khai thuế đầu vào và đầu ra như thế nào? Trường hợp nhập hàng mà bên bán không có hoá đơn VAT thì phải khai thuế như thế nào và làm thế nào để chứng minh không trốn thuế?

Bà Trần Lê Trang:

Nếu hộ kinh doanh của bạn có doanh thu trên 1 tỷ đồng một năm, từ tháng 7 năm nay, sẽ chuyển thành hộ kinh doanh kê khai, nộp thuế trực tiếp trên doanh thu, xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Theo đó, cách thức kê khai cần tuân thủ theo Thông tư 40 năm 2021, khai thuế theo tờ khai 01/CNKD kèm bảng kê 01-2/BK-HĐKD kết quả kinh doanh, nộp thuế trực tiếp đầy đủ theo đúng doanh thu bán ra trên hóa đơn theo tỷ lệ 1,5% (1% VAT và 0,5% TNCN).

Trường hợp doanh thu dưới 1 tỷ đồng, và lựa chọn là hộ khoán, bạn sẽ nộp thuế khoán theo mức đã đăng ký với cơ quan thuế đến hết năm 2025. Từ năm 2026, tất cả hộ kinh doanh phải theo hình thức kê khai.

Trường hợp nhập hàng bán mà bên bán không có hóa đơn VAT thì bạn phải thu thập, lưu trữ và ghi sổ hồ sơ mua vào như sau:

- Nếu bạn nhập mua hàng của công ty: Theo quy định, công ty buộc phải xuất hóa đơn khi bán hàng. Do vậy, hồ sơ đầu vào của bạn sẽ là hóa đơn bán ra của công ty. Nếu công ty kê khai theo phương pháp trực tiếp, hóa đơn bán ra của họ là hóa đơn bán hàng (không có VAT)

- Nếu bạn nhập mua hàng của cá nhân kinh doanh, hộ kinh doanh kê khai: Theo quy định, các đơn vị trên bắt buộc xuất hóa đơn.

- Nếu nhập mua hàng của cá nhân kinh doanh theo thuế khoán thuộc trường hợp không bắt buộc có hóa đơn: Hai bên sẽ lập Bảng kê mua hàng mẫu 01/TNDN kèm phiếu chi/phiếu nhập kho/biên bản bàn giao.

9 - Tôi bán hoa, nhập hoa ở chợ hoa đầu mối. Các tháng tuỳ theo mùa, ví dụ mùa Tết thì bán được nhiều, mùa hè ít có đơn. Từ sau mùng 8/3 đến 20/10 mỗi tháng chỉ khoảng 20 triệu, còn các tháng Tết được tầm 100 triệu. Vậy tôi phải kê khai những gì, nộp thuế như thế nào? Tôi lấy nguyên liệu đầu vào ở chợ thì không có chứng từ hoá đơn vậy phải làm sao?

Bà Trần Lê Trang:

Như thông tin bạn đưa ra, doanh thu một năm của bạn vào khoảng 300 triệu đồng. Bạn cần mở hộ kinh doanh để kê khai và nộp thuế. Từ tháng 7 năm nay, bạn có thể đăng ký hộ kinh doanh, chọn nộp thuế theo phương thức khoán hoặc kê khai cho năm 2025.

Từ năm 2026, hộ kinh doanh của bạn sẽ là hộ kinh doanh kê khai. Phương thức kê khai và nộp thuế, theo dõi sổ sách theo Thông tư 88 năm 2021. Mức thuế bạn phải nộp sẽ là 1,5% trên doanh thu bán ra.

Về hóa đơn chứng từ, hoạt động nhập hàng từ cá nhân kinh doanh nếu thuộc trường hợp không bắt buộc thành lập hộ kinh doanh thì lập Bảng kê mua hàng mẫu 01/TNDN kèm phiếu chi/phiếu nhập kho/biên bản bàn giao.

10 - Tôi có đăng ký hộ kinh doanh vận tải chở hàng hoá, đã chuyển sang loại hình hộ kê khai.

Đầu vào của tôi chỉ có hoá đơn xăng dầu. Nhân công bốc vác thì làm ngày nào trả ngày đó, họ không xuất hoá đơn. Xe tôi mướn của đối tác là anh/em trong gia đình, nên cũng không có hoá đơn.

Vậy khi tôi khai thuế, đầu vào có hoá đơn của tôi rất ít, nhưng thực tế chi phí đầu vào của tôi đã chiếm khoảng 80%. Như vậy tôi có sai phạm gì không? Nếu có xử lý sao?

Bà Trần Lê Trang, Tổng giám đốc Công ty TNHH Tư vấn Hà An:

Hộ của bạn sẽ tiến hành kê khai nộp thuế đủ trên doanh thu bán ra.

Về phần đầu vào, hộ kê khai phải hạch toán kế toán theo Thông tư 88 năm 2021. Với xăng dầu, bạn ghi nhận hóa đơn xăng dầu theo thực tế phát sinh. Nhân công cần có bảng kê hoặc bảng tính nhân công. Xe mướn thì cần có hợp đồng thuê mướn. Bạn có đầy đủ hồ sơ như vậy và theo dõi sổ sách kế toán đầy đủ, kê khai và nộp thuế đủ trên doanh thu thì không có sai phạm gì.